Synteza (główne wnioski)
1. W strefie euro mamy do czynienia z trojakiego rodzaju kryzysem: i)kryzysem strukturalnym wynikającym z braku spełniania przez strefę euro wymogów jednolitego obszaru walutowego (z politycznych, a nie ekonomicznych powodów strefa euro powstała w takim a nie innym kształcie), ii) kryzysem zadłużenia - z jednej strony odnosi się on do nadmiernego zadłużenia określonych sektorów gospodarki, z drugiej zaś zadłużenia całych krajów za granicą, iii) kryzysem instytucjonalnym – instytucje strefy euro nie są w stanie podjąć efektywnych działań naprawczych.
2. Oprócz bezpośrednich konsekwencji kryzysu w strefie euro istotnym czynnikiem oddziaływania na europejski sektor bankowy są również zachodzące równolegle zmiany regulacyjne. Zmierzają one do odwrócenia widocznych w ostatnich dekadach trendów w bankowości. Niestety, w konsekwencji pośpiechu (związanego z naciskami politycznymi) przy ich wdrażaniu stają się one w coraz większym stopniu wewnętrznie sprzeczne, a na dodatek mają charakter procykliczny, czyli dokładają się do istniejącej już presji rynkowej na kapitały (w związku ze stratami) i płynność (w związku z ograniczonym dostępem do niektórych źródeł płynności) banków.
3. W efekcie presji ze strony czynników o charakterze makroekonomicznym i regulacyjnym w najbliższych latach w zachodnioeuropejskim sektorze bankowym należy oczekiwać znaczącego zmniejszania skali dźwigni finansowej (w tym poprzez ograniczanie wielkości aktywów) oraz ograniczenia roli banków w procesie pośrednictwa finansowego. Równocześnie – biorąc pod uwagę chroniczny charakter kryzysu strefy euro – wyniki banków pozostawać będą pod presją podwyższonych kosztów finansowania działalności oraz wyższych kosztów ryzyka kredytowego. Konsekwencją takiego stanu rzeczy będzie stagnacja na rynku kredytowym, a co za tym idzie mniejsze wsparcie ze strony systemu bankowego dla wzrostu europejskiej gospodarki i tym samym potęgowanie istniejących już problemów.
4. Ze względu na złożoną naturę kryzysu w strefie euro jego ostatecznych konsekwencji (a przede wszystkim ich skali i rozłożenia w czasie) dla polskiego sektora bankowego nie jesteśmy w stanie na dzień dzisiejszy przewidzieć. Z dużym prawdopodobieństwem będą one wywierać presję w kierunku: i) mniejszej podaży i wyższej ceny kredytu, ii) zmian struktury finansowania banków (odchodzenie od finansowania przez banki matki), iii) dalszych zmian właścicielskich. Zmiany te będą z kolei wymuszać szybszy niż do tej pory rozwój rynku kapitałowego. Równocześnie – ze względu na oddziaływanie kryzysu strefy euro na sferę realną naszej gospodarki - rozwój sektora finansowego w Polsce będzie się odbywał w mniej korzystnym otoczeniu makroekonomicznym.
5. Biorąc pod uwagę, że kryzys w strefie euro prowadzić będzie do ograniczenia dostępności środków z zagranicy, sfinansowanie olbrzymich potrzeb inwestycyjnych polskiej gospodarki wymagać będzie w najbliższych latach zwiększenia skali krajowych oszczędności, w szczególności oszczędności sektora publicznego (eliminacja deficytu poprzez ograniczenie wydatków bieżących), ale także wzrostu stopy oszczędności gospodarstw domowych. Dla skompensowania negatywnych efektów popytowych tych zjawisk wymagać to będzie przesunięć w polityce gospodarczej – wsparcia dla eksportu i inwestycji przedsiębiorstw.
6. W kontekście zmian w obszarze regulacji i nadzoru należy: i) za wszelką cenę dążyć do utrzymania efektywnej, krajowej kontroli nad działającymi w Polsce instytucjami, ii) dostosować wymogi regulacyjne/nadzorcze do specyficznej sytuacji sektora bankowego w Polsce, iii) stworzyć infrastrukturę prawną ułatwiającą bankom pozyskiwanie długoterminowego finansowania, iv) być przygotowanym koncepcyjnie na możliwość wystąpienia sytuacji skrajnych. Podejmowane działania te powinny służyć temu, aby polski sektor bankowy pozostał wysoce konkurencyjny i atrakcyjny dla inwestorów. Będzie wówczas w stanie samodzielnie pozyskiwać niezbędne kapitały i płynność, nie wymagając tym samym pomocy państwa.
Cały tekst dostępny jest na stronie: http://www.rf.edu.pl/nc/forum/dyskusja/list_post/28/49.html.
Referat został przygotowany wspólnie z Panią Prezes A.Kornasiewicz