Za nami kolejna fala odczytów indeksów wyprzedzających koniunktury (tzw. PMI). Te dla strefy euro okazały się być umiarkowanie optymistyczne. Jest szansa, że wzrost w Q3 utrzymał się na poziomie z Q2, kiedy to wyniósł 0.3%q/q. Pomimo tych relatywnie dobrych wyników komunikat po ostatnim posiedzeniu Rady EBC wciąż jednak zwraca uwagę na „kruchość ożywienia”. Tezę te wspiera również falowanie nastrojów. O ile bowiem jeszcze do niedawna mocniejsze sygnały poprawy wykazywał przemysł, to obecnie poprawa jest, ale relatywnie powolna. Rolę „napędu” przejęły natomiast w większym stopniu usługi. Liczne sygnały napływające z krajów południa Europy wydają się wskazywać, że źródłem ożywienia w usługach mogła być w ostatnich miesiącach branża turystyczna oraz silnie związana z nią działalność hoteli, restauracji, transportu itp. Wyraźnie widać, że niektóre kraje stały się beneficjentami problemów i niepokojów w Turcji czy Egipcie. Kolejne – już posezonowe miesiące - przyniosą odpowiedź na ile ożywienie w usługach ma bardziej trwały charakter.
Odrywając się od odczuć menedżerów logistyki (to na ich podstawie wyliczany jest PMI) i patrząc na sytuację w strefie euro w szerszej perspektywie trzeba zwrócić uwagę na dwie istotne rzeczy, takie których z perspektywy PMI nie widać, a które są niezmiernie istotne z punktu widzenia trwałości ożywienia. Otóż w wielu krajach poprawie koniunktury towarzyszy wyhamowanie procesów konsolidacji fiskalnej. Pomogło to gospodarkom tych krajów, ale równocześnie relacja długu publicznego do PKB dla całej strefy euro wzrośnie w bieżącym roku o kolejne 4-5 p.p. zbliżając się szybkim krokiem do granicy 100% PKB.
Drugim istotnym elementem jest to, że wiele wskaźników (w tym malejący potencjał produkcyjny w niektórych krajach strefy euro oraz rosnące bezrobocie strukturalne) wskazuje na to, że średnio- i długoterminowy potencjał wzrostu strefy został w efekcie obecnego kryzysu mocno ograniczony. Jeśli połączymy te dwa elementy: niski potencjał wzrostu i rosnący dług publiczny, to staje się jasnym, że trwała poprawa sytuacji w strefie euro wciąż stoi pod dużym znakiem zapytania. Prędzej czy później bowiem albo kraje gdzie ten dług rośnie same będą chciały jego narastanie wyhamować lub też poziom długu spowoduje ponownie zawirowania na rynku finansowym; testowanie deklaracji EBC o gotowości zakupu obligacji rządowych i „wymuszony” powrót na ścieżkę konsolidacji. W obu przypadkach odbije się to na globalnym popycie w gospodarce.
Biorąc powyższe pod uwagę wydaje się, że strefa euro musi – nie czekając na kolejne zawirowania – mieć gotową strategię wobec tego narastającego długu publicznego. Jedną z opcji jest wypracowanie formuły restrukturyzacji części (w niektórych przypadkach znacznej) długów krajów takich jak Grecja, Portugalia czy nawet Hiszpania. Alternatywą – przynajmniej na jakiś czas – mogłoby być przyzwolenie na aktywnie włączenie się w finansowanie deficytów krajów strefy euro Europejskiego Banku Centralnego (w tym jednak przypadku trzeba by mówić o zupełnie nowym rozdziale polityki gospodarczej w Europie). Jedno jest pewne w perspektywie kilku/kilkunastu miesięcy strefa euro będzie musiała – dobrowolnie lub nie - wrócić to tematu: „narastający dług publiczny” i dobrze by było, aby była na ten powrót przygotowana.
Opublikowane: Parkiet 21.10.2013
Copyright © Money.pl